Dla tolerancji

„Kamienie na szaniec”, które właśnie są w repertuarze kin w Polsce zaskoczyły mnie i to zaskoczyły pozytywnie. Myślę, że ten film to niezła propozycja dla młodzieży i punkt wyjścia do ciekawej dyskusji o patriotyzmie, bohaterstwie, cenie walki i poświęcenia. Wiele filmów, których tematyka dotyka II wojny światowej kojarzy mi się z jednoznacznie czarno-białym i prostym przekazem, gdzie podział na złych Niemców i szlachetnych Polaków, sprawiał, że po seansie wychodziło się pełnym nienawiści do tych pierwszych i bezgranicznym podziwem dla „naszych” chłopców. Ten film jest inny, chociaż nie ujmuje nic z okrucieństw, jakich dokonywali okupanci, ani nie pomniejsza nawet odrobinę bohaterstwa młodych ludzi. Ale jednocześnie przedstawiony nam obraz unika oczywistości w przedstawianiu postaw i motywów młodych ludzi, każe przyglądać się im rozterkom, konfliktom z innymi i z samymi sobą. Pytania, które pewnie nasuną się bezpośrednio po obejrzeniu filmu mogą dotyczyć celowości poświęcenia, stosunku zwierzchników Szarych Szeregów do działań harcerzy, zachowania członków ich rodzin i ich oceny sytuacji, gdzie pewnie przyjdzie przywołać poruszającą scenę rozmowy Zośki z matką Rudego po śmierci syna. Ale też film dotyka społecznych nierówności i w sposób nader wyraźny pokazuje, że nawet w sytuacjach ekstremalnych (a może zwłaszcza w takich?) przynależność do klasy społecznej ma znaczenie decydujące. Dla mnie najważniejsza jest ostatnia scena w tym filmie kiedy to młody, o wiele za młody na śmierć, polski chłopak staje naprzeciw równie młodego chłopca niemieckiego. Mierzą do siebie z broni, a w ich oczach widać cały bezsens wojny. Każdej wojny. Czy to samo zobaczy młodzież? Nie mam pojęcia, ale warto pójść i potem się tego od nich dowiedzieć.