Dla tolerancji

Korzystając z funduszy europejskich wiele lokalnych samorządów i instytucji stawia na turystykę i jako element tej strategii publikuje foldery, broszury i innego rodzaju wydawnictwa z opisem swojego regionu. Pomimo specyfiki dzieła jaką jest folder turystyczny (zwykle lekki, łatwy i przyjemny), często znajdują się tam wzmianki historyczne obok informacji o zabytkach przyrody, lokalnych specjałach i innych atrakcjach.
Podczas wakacyjnego wyjazdu wpadł mi w ręce kolorowy folder z opisem miast i miasteczek położonych mniej więcej między Częstochową, Radomskiem i Wieluniem. Wiele z nich przed wojną było zamieszkiwanych przez Żydów, a że znam trochę żydowską historię tych okolic, szukałam jej śladu w tej publikacji. Pierwsza miejscowość – Pajęczno. Kalendarium ważnych wydarzeń związanych z tym miastem zawiera informację o zniszczeniu w 1818 kościoła i kronik parafialnych, ratusza, gorzelni, browaru, o epidemii tyfusu plamistego w 1922 roku, o przemianowaniu Pajęczna na Peinstett w 1939 roku. Według autorów folderu między 1939 a 1956, kiedy utworzono powiat pajęczański („przełomowy moment w życiu mieszkańców”), nie wydarzyło się nic godnego wzmianki. A, przepraszam jest jeszcze osobna notka o tym, że podczas II wojny światowej dwaj parafianie ukryli przed zniszczeniem obraz Madonny Pajęczańskiej, a 4 marca 1945 roku obraz w uroczystej procesji przeniesiono do kościoła.
Nie ma w tym kalendarium miejsca na słowo pajęczańskich Żydach.
O getcie utworzonym w 1940 roku, przez które kilkadziesiąt tysięcy z nich przeszło i którzy zostali albo zamordowani albo wywiezieni do obozów koncentracyjnych.
Nie mówiąc już, że nie ma słowa o Icku Koziwodzie rozstrzelanym pod kościołem podczas masowej egzekucji.
Icek, ja zwykle, nie nadaje się do folderu.
Z kolei w historii gminy Osjaków jest miejsce na informację o mogile Powstańców Styczniowych (pisownia oryginalna), zabrakło miejsca dla kilkuset Żydów z których część wywieziono do getta w Wieluniu, a część zamknięto w getcie w samym Osjakowie i rozstrzelano w okolicznych lasach.
Zaskakujące, jak wiele mówią o naszym stosunku do przeszłości niewinne turystyczne foldery.
Przeszłość, o której nie ma wzmianki nie istnieje i zostaje po niej pustka. Większość z nas nie zdaje sobie sprawy z jej istnienia. Pustki nie widać, ale my przez ten brak jesteśmy o wiele ubożsi.