Dla tolerancji

Parę miesięcy temu, kiedy pojawiła się w kwestia organizacji Wyborów Miss Uniwersytetu Opolskiego, rozgorzała dyskusja czy uczelnia wyższa jest dobrym miejscem na tego typu imprezy. Przeciwnicy wyborów argumentowali, że konkursy, w których kryterium oceny stanowi wygląd są nie do zaakceptowania na uniwersytecie, bo ten ostatni autoryzuje w ten sposób niebezpieczny przekaz, jaki owe wydarzenia niosą: uprzedmiotowienie kobiet, utrwalanie ich stereotypowego postrzegania, w którym to wygląd stanowi o kobiecej wartości, przyzwalanie na ocenę tegoż wyglądu. To, że dorosłe kobiety same godzą się na udział w tej imprezie niczego nie zmienia, one same są ofiarami systemu, w którym przez całe życie otrzymywały z różnych źródeł jasny przekaz, że najważniejsza w życiu jest ich powierzchowność. Zatem same uczestniczki traktują ten stan rzeczy jako rzecz normalną i naturalną, nie będąc w najmniejszym stopniu świadome, że to co narzucone naturalne nie jest. Nie zmienia to faktu, że taki przekaz socjalizacyjny jest szkodliwy, bo skutkuje dyskryminacją w wielu dziedzinach i jako taki nie powinien być promowany na uniwersytecie, który ma oświecać, a nie cofać nas w wieki średnie. Organizatorzy Wyborów Miss odpierali te zarzuty i uspokajali: impreza będzie okazją do zaprezentowania intelektu kandydatek, nie ma obawy, że będzie jedynie targowiskiem próżności. Mówili, że taki konkurs to coś więcej niż wyścig o miano najpiękniejszej, bo panie zaprezentują się z różnych stron.
Mając w pamięci zapewnienia, że docenione mają być walory intelektualne uczestniczek, konkurs w internecie na żywo obejrzałam. Poniżej krótka relacja – może stanie się przyczynkiem do dyskusji nad sensownością takich wydarzeń, w szczególności jeśli są organizowane w instytucjach edukacyjnych.
Już na samym początku konkursu któraś z byłych miss wraz z organizatorem zaczęli odzierać mnie ze złudzeń, że umysłowe walory kandydatek będą miały znaczenie. Była miss i pan prowadzący powtarzali jak mantrę, że wybrana zostanie najpiękniejsza. Dowiedziałam się, że panie zaprezentują się w strojach czterech typów, że trenowały ciężko kilka dni, a niebawem „ich uroda zostanie poddane ocenie”. Co z tym intelektem? Pytałam sama siebie, tym bardziej, że co chwilę odczytywano listę sponsorów/partnerów Wyborów Miss – firm, które z ćwiczeniami umysłowymi słabo mi się kojarzą. Czego tam nie było: gabinet kosmetyczny i fryzjerski, salon sukien ślubnych, fitness klub, biuro podróży i szkoła tańca. A, zapomniałabym, że była wśród sponsorów szkoła. Szkoła jazdy. Po rozpoczęciu nadszedł czas na pokazanie się kandydatek w zapowiadanych czterech różnych stylizacjach, wśród których z jakiegoś powodu występ w sukniach ślubnych ogłaszany był jako hit imprezy. Minęła godzina transmisji, kandydatki pozowały, wdzięczyły się bezgłośnie do publiczności i przechadzały krokiem lekkim lub stanowczym, co nadal nie dawało jakiejkolwiek możliwości wniknięcia w ich umysły. Po godzinie nastąpił wreszcie moment kiedy publiczność miała dowiedzieć się czegoś więcej o paniach, bowiem zapowiedziano ich prezentację. Teraz, pomyślałam, kandydatki nareszcie pokażą swoje prawdziwe ja. Moje zaskoczenie było spore, kiedy zobaczyłam, że uczestniczki, stojąc między konferansjerską parą, mniej lub bardziej zakłopotane całą tą sytuacją dygały i uśmiechały się, nie wypowiadając ani jednej kwestii. Zamiast nich mówiły osoby prowadzące. Wyglądało to dokładnie jak prezentacja modelu sprzętu domowego: Piękny! Niezawodny! Wielofunkcyjny! Cichy! Jeśli ktoś chciałby trafnej wizualizacji pojęcia „uprzedmiotowienie”, nie znalazłby lepszej.
Prezentacja zakończona, idziemy dalej, kandydatki w kolejnym przebraniu, ja nie oczekuję już zbyt wiele, czekam cierpliwie, kiedy dostaną szansę na powiedzenie czegokolwiek. I rzeczywiście szansa się pojawia. Dziewczyny losują pytania, każda po jednym i już po paru minutach wiadomo, że to, o co są pytane nie umożliwi im zabłyśnięcia zaletami umysłu, choćby nie wiem jakie te ostatnie były. Przykłady pytań? Proszę bardzo: Z czym kojarzy ci się Opole? Jakie jest twoje największe marzenie? Jaki kraj jest najbliższy twojemu sercu? Co cię skłoniło do udziału w Wyborach Miss? Jedno, dwa zdania w odpowiedzi i kończymy przepytywanie, panie mogą już zamilknąć na dobre. Pytania mamy za sobą, nikt nie przyczepi się, że ocenialiśmy tylko urodę. To, że pytania obrażały intelekt nie ma żadnego znaczenia.
Nie wnikam w motywację dorosłych kobiet co do udziału w takich imprezach. Jednak taki konkurs nie powinien był się odbyć na uczelni wyższej, tak jak nie powinien mieć miejsca w żadnej placówce z definicji edukującej. Bo był jednym wielkim pozorem i czymś innym niż obiecywał, że będzie. Zamiast docenienia kobiecości był drwiną z kobiet tam występujących i kobiet w ogóle, potwierdzając najbardziej stereotypowe opinie i nie dając żadnej szansy odparcia ich. Był pozorem zabawy, bo nie dla wszystkich była ta zabawa, niestety. Był pozorem promowania uczelni, bo obnażył raczej zacofanie niż wartości z których możemy być dumni, a rzeczywistą promocję miały tam sponsorujące firmy.
Tak samo jak pozorne jest równouprawnienie kobiet, dopóki takie imprezy się odbywają o prawdziwym równouprawnieniu mowy być nie może.