Dla tolerancji

Kilka lat temu irlandzkie centrum edukacyjne wydało publikację na temat tego, jak radzić sobie z kontrowersyjnymi tematami w klasie szkolnej (Tackling Controversial Issues in the Citizenship Classroom). Część książki to informacje dotyczące możliwych nauczycielskich postaw wobec „gorących” kwestii, które zawsze mogą pojawić się w klasie, nawet jeśli ich nie planujemy. Znajdziemy w niej ta także przekonująco uzasadnione argumenty za tym, aby kontrowersji nie unikać, a przeciwnie – „rozbrajać” ich często dyskryminującą wymowę w rzeczowej dyskusji.
To, co szczególnie cenne w opisywanej publikacji to część metodyczna, z praktycznymi sposobami podejmowania aktualnych tematów. Jedno z ćwiczeń, zawierające elementy burzy mózgów, pozwala na wielowątkową dyskusję która angażuje całą klasę, ale toczy się w zamkniętych grupach, co wielu osobom będzie dawało większe poczucie bezpieczeństwa. Jeśli nauczyciel czy nauczycielka chciałby/aby porozmawiać przy użyciu tej metody np. o kryzysie uchodźczym i naszych reakcjach na to, co z nim związane, należy przed zajęciami przygotować kilka tematów do dyskusji. Każdy temat zapisujemy następnie na górze arkusza A4 (jeden arkusz – jeden temat), np. arkusz 1: Przyczyny, dla których ludzie migrują do Europy, 2: Skutki ostatnich fali migracji dla Europy, 3: Skutki ostatnich fali migracji dla Polski, 4: Co rząd powinien zrobić wobec kryzysu uchodźczego?, 5: Co społeczeństwo (pojedynczy ludzie, kościoły, organizacje) powinny zrobić wobec kryzysu uchodźczego? Podczas zajęć dzielimy klasę na tyle zespołów, ile mamy arkuszy z pytaniami, następnie przydzielamy jednej grupie jeden arkusz i wyznaczamy ograniczony czas na zanotowanie swoich opinii (dobrze, aby grupy notowały opinie jako listę, jedna pod drugą). Po wykonaniu zadania kartka z zapisanymi opiniami, zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara, wędruje do następnej grupy. Zespół, który otrzymał arkusz z wynotowanymi pomysłami, stawia symbol „√” jeśli się z nimi zgadza, „X” jeśli pomysł jest nie do zaakceptowania, a znak zapytania („?”), jeśli nie potrafi jednoznacznie ocenić opinii lub chce dodać swoje pomysły. Kontynuujemy przekazywanie kartek aż wszystkie wrócą do grup macierzystych, z których każda informuje pozostałe zespoły o zawartości swoich arkuszy. Innym ćwiczeniem podobnego typu jest dyskusja – układanka. W tym przypadku dzielimy klasę na zespoły 4-5-osobowe, które stanowią dla swoich członków grupę „matkę”. Każdej osobie w takiej grupie przydzielamy numer: 1, 2, 3, 4 lub 5. Następnie prosimy, aby wszystkie „jedynki” przedyskutowały problem nr 1 (p. problemy z arkuszy powyżej), „dwójki” problem nr 2, itd. Po przedyskutowaniu, wszystkie osoby wracają do swoich grup „matek” i raportują uzyskane opinie. W ten sposób, w naszej klasie mają szansę zaistnieć różne opinie i perspektywy, a zaproponowane ćwiczenia nie muszą być końcem, ale mogą być początkiem ciekawych dyskusji.